თინა ბურჯალიანი, 37 წლის, იურისტი – ამერიკის ადვოკათა ასოციაციის სამართლის უზენაესობის პროგრამა, პროგრამების დირექტორი/უფროსი მრჩეველი

ეს ამბავი უნდა მეთქვა უამრავი გოგოს (და ბიჭის) გასაგონად, რომელიც პრივილეგიებით არ დაბადებულა, რომელიც ოცნებობს და თავდაუზოგავად შრომობს უკეთესი მომავლისათვის, მიუხედავად იმისა რომ ყველა ფეხის ნაბიჯზე დაბკოლებას აწყდება. ეს დაბკოლებები ზოგჯერ მთისხელა გვეჩვენება, მაგრამ სინამდვილეში მსხვრევადია.

მეც ერთი მათგანი ვარ. ბევრი წლის წინ, სკოლაში მიმავალს ბაბუამ ხელი ხელზე მომკიდა და მითხრა: “ბაბუ, თუ გინდა თვალი გაახილო, ქვეყანა ნახო და შენი თავის ბატონ-პატრონი იყო, მაშინ ათჯერ მეტი უნდა იშრომო ვიდრე ყველა დანარჩენი და ყოველ ჯერზე საკუთარ თავს უნდა აჯობო.” იმ დღეს სკოლაში პირველად მივდიოდი. დედას მძიმე ოპერაცია ახალი გადატანილი ქონდა და ამიტომ ბაბუამ წამიყვანა. ძალზედ ცოტა რამ მახსოვს ასე მკვეთრად ჩემი ბავშვობიდან.

ჩემი ოჯახი ლეჩხუმში, ცაგერის რაიონის სოფელ ორბელში ცხოვრობდა. როცა მე დავიბადე დედა და მამა სოფლის სკოლის მასწავლებლები იყვნენ. ბებია და ბაბუა ყანაში და ვენახში შრომობდა. მშობლების ხელფასის და საოჯახო მეურნეობით მიღებული შემოსავალის წყალობით გვქონდა სახლ-კარი და საჭმელ-სასმელი. მაგრამ ცხოვრების გამჯობესება შეუძლებელი იყო. ჩვენ პატიოსანი, მშრომელი ოჯახი ვიყავით და სოფელში პატივისცემით ვსარგებლობდით. ბაბუა ვერ პატიობდა თავის მშობლებს რომ მას უმაღლესი განათლების მიღების შესაძლებლობა არ შეუქმნეს. ამიტომ მამაჩემს და ბიძაჩემს დიდი გაჭირვებით ასწავლა, რაც სტუდენტობის წლებში ქალაქში ცხოვრების ხარჯის დაფარვას გულისხმობდა, მაგრამ ესაც არ იყო ადვილი. შვილიშვილებზე დიდ იმედებს ამყარებდა.

სკოლაში კარგად ვსწავლობდი. მიუხედავად უამრავი საქმისა, სწავლის პერიოდში ბავშვებს არაფრით გვასაქმებდნენ, ჩვენი ერთადერთი პასუხისმგებლობა სწავლა იყო. საღამოს ყანიდან დაბრუნებული ბაბუა წიგნებს მაკითხებდა და შაბათობით ილუზიონს ერთად ვუყურებდით მოძველებულ შავ-თეთრ ტელევიზორში.

ათი წლის ვიყავი როცა სტიქიამ დაგვაზარალა და სხვა ასეულობით ლეჩხუმელ და სვან ოჯახთან ერთად ბოლნისში ჩაგვასახლეს. ბაბუა და ბებია ორბელში დარჩნენ. ბოლნისში უკვე არაერთი ლეჩხუმელი ოჯახი ცხოვრობდა, 1942 წელს გერმანელი კოლონისტების გასახლების შემდეგ ჩამოსახლებულები. ზოგიერთ მათგანს ვიცნობდით და შორეულ ნათესავადაც გვერგებოდა. ეს ადამიანები ძალიან გვეხმარებოდნენ, მაგრამ ახალ გარემოში ინტეგრაცია მაინც არ იყო ადვილი. ჩამოსახლება ცხოვრების ნულიდან დაწყებას ნიშნავდა, თანაც ისედაც ღარიბები ვიყავით დამხვდურებთან შედარებით.

მე სწავლა ბოლნისის პირველი საშუალო სკოლის მე-4 “გ” კლასში გავაგრძელე. ბავშვების რაოდენობის გამო სკოლაში სამი მე-4 კლასი იყო, “ა”, “ბ” და “გ”. “ა” კლასი საოცნებო და რაღაცნაირად მიუწვდომელი იყო, სადაც როგორც ჩანდა სოციალური სტატუსის გათვალისწინებით ხვდებოდნენ ბავშვები. იქ ყველა კარგად სწავლობდა, მღეროდა და ცეკვავდა. სრულიად რადიკალური სიტუაცია იყო “გ” კლასში, სადაც მე გამამწესე. იქ თითქმის არავინ სწავლობდა და წესრიგის დაცვა მასწავლებლებისათვის დიდი სირთულე იყო. შესვენებებზე ძალადობაც არ იყო უცხო. ერთხელ მეც გავერიე ამ ამბავში, თანაკლასელ გოგონას გამოვესარჩლე, რომელსაც ბიჭები დასცინოდნენ და სახლში დასისხლიანებული დავბრუნდი. სამაგიეროდ მე-4 “გ” კლასს გვყავდა არაჩვეულებრივი, ახალგაზრდა და მოტივირებული დამრიგებელი, რომელიც ყველაფერს აკეთებდა ამ ბავშვების დასახმარებლად. სამწუხაროდ ერთი ან რამდენიმე მონდომებული პედაგოგი ბევრს ვერაფერს ცვლიდა.

კლასის დამრიგებლის და რამდენიმე მასწავლებლის დამსახურებით მალე სკოლაში იცოდნენ რომ ნაწნავიანი, ლეჩხუმურ კილოზე მოლაპარაკე გოგო გამორჩეულად კარგად ვსწავლობდი. მეორე სემესტრში მათემატიკის მასწავლებელმა, რომელიც ამავდროულად მე-4 “ბ” კლასის დამრიგებელი იყო, ჩემი ცხრილი ზედმიწევნით იცოდა. ფიზკულტურის ან ხატვის გაკვეთილიდან გავყავდი, რათა “ბ” კლასში მათემატიკის გაკვეთილებს დავსწრებოდი და მოსმენა შემძლებოდა.

მეხუთე კლასიდან უცხო ენის სწავლა იწყებოდა. არჩევანი ინგლისურსა და გერმანულს შორის იყო. მე ინგლისურის სწავლა მინდოდა, რადგან ვიცოდი ინგლისურის გარეშე “თვალებში ვერ გამოვიხედავდი” და ვერც უცხოეთში ვისწავლიდი. რეპეტიტორების ფული ჩვენ არ გვქონდა. დაზუსტებით გვითხრეს რომ ინგლისურს მხოლოდ მე-5 “ა” კლასი ისწავლიდა. სკოლაში ორი ინგლისურის მასწავლებელი იყო და ისინი ყველა საათს ვერ აიღებდნენ. ჩემი კლასის დამრიგებლისა და სხვა მასწავლებლების დახმარებით განცხადება დავწერეთ, დავასაბუთეთ და ვითხოვეთ “ა” კლასში გადასვლა.

მე-5 “ა” კლასში ბავშვებმა თბილად მიმიღეს. მართალია მათთვის ეგზოტოკური ვიყავი, მაგრამ სამაგიეროდ მათემატიკაში განტოლების ამოხსნას ვერავინ მასწრებდა და ეს სასარგებლო თვისება აღმოჩნდა. ზოგიერთ მათგანს, რომელიც ჩემი საუკეთესო მეგობარი გახდა, ახლაც ახსოვს ჩემი ნაწნავები და საუბრის კილო.

საქმე ბავშვებში არ იყო. მალე გაირკვა, რომ ახალ გარემოში წესრიგი დაირღვა, ნებსით თუ უნებლიეთ მე პირველობას ვეცილებოდი სხვებს. ერთია როცა ყველასაგან მიგდებულ “გ” კლასში ხარ და კარგად სწავლობ, მაგრამ მეორეა როცა საუკეთესოებში პირველობას მოითხოვ. ერთ დღეს, გეოგრაფიის გაკვეთილზე შემოვიდა დირექციის წარმომადგენელი და მთხოვა კლასი დამეტოვებინა. მე ავუხსენი, რომ ეს უსამართლობა იქნებოდა და თან ინგლისურს სხვა კლასში ვერ ვისწავლიდი. პასუხად მივიღე არც მეტი არ ნაკლები, “არ არის გენეცვალე აუცილებელი ყველამ ინგლისური ისწავლოს”. მე და ჩემსავით რამდენიმე ახალი ბავშვი კლასიდან გაგვიყვანეს და მე-5 “ბ” კლასში დაგვსვეს. გაკვეთილის დამთავრებისთანავე ჩემს გარდა ყველა დანარჩენი დააბრუნეს “ა” კლასში. მივხვდი რაშიც იყო საქმე – რომ ვიღაცის თვალში ზედმეტი მოვინდომე და ადგილი შემახსენეს. თვალებიდან ცრემლები მოვიწმინდე და საქმეს შევუდექი. ჩემი მხარდამჭერი მასწავლებლების დახმარებით მეორე დღეს ისევ იქ ვიყავი საიდანაც კინწისკვრით გამომაგდეს. დედაჩემმა ამ ამბის შესახებ რამდენიმე კვირის შემდეგ, მშობელთა კრებაზე გაიგო და ცოტა დამტუქსა, მისი აზრით, ზედმეტი სითამამისათვის. სამაგიეროდ იმ დღის შემდეგ არავისთვის მიმიცია უფლება ჩემთვის ადგილი მიეჩინა.